Orty bydgoskie z sygnaturą Jacobsona

 

Dariusz Pączkowski

 

Pierwsze orty koronne zostały wybite w 1620 roku. Zawierały na rewersie litery II-VE, które należą do Jakuba Jacobsona van Emden, zarządcy mennicy bydgoskiej. Umieszczenie tych liter było niezgodne z ustawą menniczą z 22 czerwca 1599 roku, zakazującą umieszczania jakichkolwiek znaków herbowych na monetach z wyjątkiem herbu podskarbiego wielkiego koronnego oraz pierwszej litery nazwy miasta, w której działała mennica. Ortów bydgoskich z literami II-VE znanych są dwa egzemplarze, o prawie identycznych wizerunkach króla na awersie i zbliżonych cechach rewersów. Pierwszy z tych ortów wybity jest z jednej pary stempli. Uważa się go za pierwszego orta koronnego wybitego na ziemiach polskich ówczesnej Korony. Drugi egzemplarz występuje w dwu odmianach, ponieważ do jego wybicia użyto dwóch różnych stempli rewersu. W pierwszej odmianie na rewersie występuje gruba sznurkową obwódka. Rewers drugiego egzemplarza poza tą samą obwódką ma jeszcze ślad po cyrklu w postaci cienkiej obwódki i inną interpunkcję. 

 

 

Rycina 1. Pierwsze orty bydgoskie znakowane na rewersie literami II-VE Jakuba Jacobsona, zarządcy mennicy bydgoskiej

za czasów Zygmunta III Wazy

 

Pierwszy ort znany jest tylko z jednego egzemplarza znajdującego się w zbiorze prywatnym. Obie odmiany drugiego orta występują już w zbiorach publicznych: 4 egz. w MNW (po 2 na każdą odmianę), MNK (1 egz.). Początkowo obie odmiany drugiego egz. były uznawane za bardzo rzadkie, o wysokim stopniu rzadkości R7. Obecnie po pojawieniu się kilkunastu egz. w obrocie aukcyjnym w ciągu ostatnich kilkunastu lat należy uznać, że do odmiany pierwszej drugiego orta należy nadal stosować stopień rzadkości R7, podczas dla odmiany drugiej R5. Natomiast do pierwszego ort powinno się używać oznaczenia R* lub unikat. Poniżej zestawiono notowania aukcyjne wszystkich ortów bydgoskich ze znakami Jacobsona. 

 

 

Rycina 2. Notowania aukcyjne ortów bydgoskich ze znakami II-VE Jacobsona na rewersie